Dr., Dünya Cüzzam Haftası münasebetiyle cüzzamın erken teşhis ve tedavi süreci hakkında bilgiler verdi. Hüseyin Sarıkaya, burnundan ve ağzından yayılan damlacıklara dikkat çekti. Cildi ve dokuları etkileyen kronik bir enfeksiyon olan cüzzam, hâlâ milyonlarca insan için tehdit oluşturmaya devam ediyor. Cüzzam hakkında sık sorulan tüm soruların yanıtları burada!
LEPRA NEDİR?
Cüzzam veya cüzzam olarak bilinen bu hastalık; Kollarda, bacaklarda ve vücudun çeşitli yerlerinde yaralara ve sinir hasarına neden olan bulaşıcı ve kronik bir hastalıktır. En eski bulaşıcı hastalıklardan biri olan cüzzam, kişiden kişiye yalnızca dokunma yoluyla bulaşmaz. Çoğu cüzzam vakasında, hastalığı taşıyan kişiyle uzun süreli temas söz konusudur. Artık cüzzam tanısı konmamış bir kişinin öksürmesi veya hapşırması sırasında yayılan damlacıklarla yakın temasta bulunan herkes hızla enfeksiyona yakalanabilir.
LEPRA (CÜZAM) NASIL BULAŞIR, NEDEN OLUŞUR?
Cüzzam kişiden kişiye temas yoluyla bulaşır, sinsice ilerler ve yavaş yavaş kendini gösterir. Risk altındaki kişiler genellikle cüzzam hastalarıyla yakın ve uzun süreli temas halindedir. Cüzzamın kuluçka süresinin oldukça uzun olduğu, dokuz aydan 20 yıla kadar değiştiği bilinmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), bir kişinin bu hastalığa yakalanması için, cüzzamın tedavi edilmeyen bir kişiyle birkaç ay boyunca yakın ve sık temas halinde burun ve ağızdan gelen damlacıklar yoluyla bulaştığını belirtmiştir.
CÜZAMIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Cüzzam öncelikle vücut yüzeyini ve beyin omurilik dışındaki periferik uçları etkiler. Gözlerde ve burun içini kaplayan ince dokuda da etkili olan cüzzamın başlıca belirtisi, birkaç hafta veya ay sonra bile geçmeyen soluk cilt yaraları, şişlikler ve şişliklerdir.
Hastalığın ilk seyrindeki belirtiler:
-
Ciltte şişlik ve döküntüler
-
Döküntü çevresinde uyuşukluk
Hastalığın ilerleyen aşamalarındaki belirtiler:
-
Şişmiş, rengi solmuş ve ağrılı yaralara dönüşen cilt deformiteleri
-
Parmaklarda his kaybı, ağrıyı, sıcağı ve soğuğu hissetmede zorluk
-
Ayak parmaklarının kıvrılmasına veya ayağın bükülemeyecek kadar zayıflamasına neden olabilecek kas zayıflığı
-
Ayak tabanında yaralar
-
burun tıkanıklığı
-
Görme sorunu veya körlük
-
Ateş
CÜZAM SINIR HASARINA NEDEN OLURSA…
Duyusal sinir hasarı: Duyu uçları hasar gördüğünde kişi acıyı hissedemez. Bu durum, uzuvların ya da el ve ayakların tamamının kaybına yol açabilecek yanıklara ve yaralanmalara yol açmaktadır.
Göz siniri hasarı: Göz cüzzam nedeniyle hasar gördüğünde kalıcı görme kaybı meydana gelebilir. Bu durum özellikle toz veya diğer tahriş edici maddelerin neden olduğu yaralanmalarla kolaylaştırılır.
Motor sınırı hasarı:Cüzzamın motor sinirlerde hasara uğraması sonucu vücudun çeşitli yerlerinde felç ve hareket sorunları ortaya çıkar.
Otonom sinir hasarı: Otonom sonlar; Kan basıncı, kalp atış hızı, terleme ve sindirim sistemi gibi vücut fonksiyonlarını düzenler. Cüzzam hastalığı otonom sinirlerde hasara yol açarak saç dökülmesi, terleme bozukluğu, ciltte kuruluk ve çatlama gibi rahatsızlıklara neden olur. Bu bozukluklarla vücut bağışıklığını azaltır ve ikincil bulaşıcı hastalıklara karşı savunmasız hale gelir.
Cüzzamın uzun kuluçka dönemi, doktorların cüzzamlı bir kişinin ne zaman ve nerede enfekte olduğunu teşhis etmesini zorlaştırır. Cüzzam hastalığına neden olan bakterilerle temastan sonra semptomların ortaya çıkması yaklaşık 9 ay ila 20 yıl sürer.
CÜZAM LEPRA HASTALIĞININ TÜRLERİ
Tüberküloit Cüzzam:
Daha az şiddetli ve hafif bir şeklidir.
Bir veya daha fazla düz, soluk cilt lekesi görülebilir.
Etkilenen bölge, altta yatan sinir hasarı nedeniyle uyuşmuş olabilir.
Diğer formlara göre daha az bulaşıcıdır.
Kendiliğinden düzelebilir ancak hastalık devam edebilir veya başka formlara geçebilir.
Lepramatöz Cüzzam:
Hastalığın ciddi bir şeklidir.
Deri döküntüleri, uyuşukluk, kas güçsüzlüğü gibi belirtiler görülür.
Burun, böbrekler ve erkek üreme organları etkilenebilir.
Saç dökülmesi (alopesi) yaygın olabilir.
Sinir tutulumu ilerledikçe uzuvlarda güçsüzlük ortaya çıkar.
Simetrik ve parlak lezyonlar görülebilir.
Başka biçimlere gerileyemez.
Sınırda Cüzzam:
Hem tüberküloid hem de lepromatöz formların belirtileri vardır.
Tüberküloit cüzzam gibi lezyonlar görülse de daha fazlası da olabilir.
Bu form tüberküloid cüzzam veya diğer formlara ilerleyebilir.
Orta Sınırda Cüzzam:
Asimetrik olarak dağılmış, orta derecede anestezik, kırmızı ve şişmiş lenf düğümleri ile karakterizedir.
Farklı formlara dönüşebilir.
Cüzzamın her türü, bağışıklık sisteminin tepkisi ve bakterilerin etkisiyle birlikte hastalığın seyrini belirlemede rol oynar. Tedavi hastalığın türüne ve evresine göre antibiyotiklerle gerçekleştirilir.
LEPROM LEPRA HASTALIĞININ TEDAVİSİ VAR MI? NEDİR?
Cüzzam veya cüzzam tedavi edilebilir bir hastalıktır. Erken teşhis ve tedavi ile kalıcı hasar ve şekil bozukluklarının önüne geçilebilir. Cüzzamın tek tedavisi, 2 ila 3 tip antibiyotiğin kombinasyonunu içeren çoklu ilaç yüklemesidir. Tedavi 6 aydan 2 yıla kadar sürebilir. Cüzzam hastasının genellikle hastanede kalmasına gerek yoktur. Tedaviye başlandıktan sonra cüzzamlı bir hasta artık hastalığı bulaştıramaz.
Cüzzam tedavisi sürecinde kullanılan ilaçlar bakterileri öldürmede oldukça etkili olduğundan tedavi süresince hastalar diğer insanlardan uzak tutulmamaktadır. Bu mevcut ilaçlar son derece etkili olup, tedavi sürelerinin 20 yıl öncesine göre çok daha kısa olmasını sağlıyor.
Tedavide kullanılan en önemli ilaçlar dapson, rifampisin ve klofazimindir. Tüberküloit veya kateter tüberküloitli hastalarda 6 ay boyunca dapson ve rifampin; Kateter veya border lepromatozlu hastalara 2 yıl süreyle dapson, rifampisin ve klofazimin verilebilir. Bazı bölgelerde tek cilt lezyonu olan hastalar tek doz ilaçla tedavi edilmektedir. Kullanılan diğer ilaçlardan bazıları minosiklin, ofloksasin ve klaritromisindir. Tedavide etkili olan bu ilaçlar, yaygın olarak kullanılan üç ilaca karşı alerji veya intolerans durumlarında kullanılmaktadır.
